قدس آنلاین: حوزه کارآفرینی از کرونا یک عامل فرصت‌آفرین برای کسب و کارهای دانش‌بنیان و یک تهدید برای کسب وکارهای سنتی ساخته است که آن‌ها را وادار خواهد  کرد برای بقا در عرصه اقتصادی مسیرهای نوین را تجربه کنند، امری که شاید منجر به تولد کسب و کارهای مقاوم با تاب‌آوری بیشتر در پساکرونا شود.

کسب وکار یک موجود زنده است و همان‌طور که ما نسبت به پدیده‌های پیرامونی واکنش نشان می‌دهیم، کسب وکارها نیز براساس هوش ذاتی خودشان در حال بازیابی هویت و بازیابی ساختاری و بنیادین هستند.  نتیجه پژوهش‌هایی که توسط نهادهای مربوط در دنیا انجام شده نشان می‌دهد کارآفرینی دانش‌بنیان و خلاق یکی از فرزندان رشید متولد دنیای آبستن کرونا خواهد بود و احتمالاً ما در پساکرونا شاهد تولد کسب‌وکارهای مقاوم‌تری خواهیم بود که تاب‌آوری و ماندگاری آن‌ها در برابر تهدیدات بیرونی بسیار بیشتر از کسب‌وکارهای موجود است.

مسلم خانی، مدیرکل دفتر آموزش، ترویج و تحقیقات تعاونی‌ها و مشاور و مدرس کسب و کار و کارآفرینی درباره اینکه آیا الگوی کارآفرینی در پساکرونا مشابه حیناکرونا و پیشاکروناست و الزام‌های فعالیت اقتصادی در پساکرونا، با قدس صحبت کرده است.

حذف، افزایش فروش یا تغییر الگو

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه 14 رسته شغلی در ایران به شکل واقعی دچار خسران شدند، تأکید می‌کند: ویروس کرونا بر همه کسب و کارها در سراسر دنیا تأثیراتی گذاشته است که تأثیر اول حذف و تعطیلی بسیاری از کسب و کارها به‌ویژه کسب وکارهای غیررسمی بود. وی با بیان اینکه در کشور ما قریب به 8 تا 12 میلیون نفر در حوزه مشاغل غیررسمی  فعال هستند، یادآوری می‌کند: دولت‌ها باید سهم مشاغل غیررسمی از کل مشاغلشان را کاهش بدهند و ضروری است برای ساماندهی و پیوستن این افراد به گروه مشاغل رسمی، برنامه منسجمی توسط دولت و مجلس تدوین شود تا در چنین مواقع بحرانی این گروه هم  بتوانند از تسهیلات و حمایت‌های دولتی بهره‌مند شوند.

این مشاور کارآفرینی توضیح می‌دهد: اما در دسته دوم کسب و کارها، ویروس کرونا به شدت فروش آن‌ها را افزایش و بازار کارشان را توسعه داد و موجب شد با جهش تولید در این حوزه‌ها روبه‌رو باشیم که کسب و کارهای حوزه سلامت و همچنین فروشگاه‌های مجازی  که در بستر وب فعالیت می‌کنند، از این جمله هستند. ظاهراً در حوزه فعالیت‌های مبتنی بر وب با رشد 450 درصدی تا 600 درصدی مواجه هستیم؛ چرا که گرایش به معاملات برخط  در دوران کرونا افزایش یافته است.

ایده معکوس‌سازی برای فروش خدمت

به گفته وی، دسته سوم کسب وکارهایی هستند که با تغییر الگو می‌توانند در دوران کرونا خودشان را حفظ و برای پساکرونا آماده بشوند. این‌ها کسب و کارهای خدمات‌محوری نظیر آرایشگاه‌ها هستند که مشتری باید به محل کار آن‌ها رجوع می‌کرد. این دسته خوشبختانه به الگوی معکوس‌سازی ارائه خدمت روی آورده‌اند. مثلاً اگر پیشتر خودرو را مشتری به تعمیرگاه می‌برد در این شرایط با استفاده از الگوی معکوس‌سازی، تعمیرکار می‌تواند به پارکینگ منزل یا محل مورد نظر مشتری مراجعه کند؛بنابراین این الگو یکی از واجبات در گروه سوم کسب و کارهاست.

بهداشتی‌سازی الزامات کارآفرینی

وی با اشاره به اینکه الزامات کارآفرینی در دوران حینا کرونا و پساکرونا نسبت به پیشاکرونا تغییر یافته است، توضیح می‌دهد: نخستین نکته‌ای که کسب‌وکارها در این ایام یاد گرفتند این بود که قدرت ذخیره‌سازی خودشان را افزایش بدهند و تاب‌آوری اقتصادی خودشان را از سه تا چهار ماه متداول به یک سال و 15 ماه ارتقا بدهند. پس اولین  اقدام در این دوره تلاش برای افزایش ضریب پس‌انداز و هدایت بخشی از درآمدها به سمت پس‌انداز برای روزهای مباداست. دوم اینکه کسب و کارها یاد گرفتند که فروش بر بستر وب را نه به عنوان یک کار فانتری بلکه به عنوان یک امر واجب تلقی کنند.

وی از بهداشتی‌سازی به عنوان بخش لاینفک کسب و کارها در حیناکرونا و پساکرونا یاد می‌کند و می‌افزاید: این مورد به تازگی به فرایند کسب و کار اضافه شده؛ چرا که مشتریان انتظار دارند با رعایت بهداشت، کالای مورد نظر به دست آن‌ها برسد.

شبکه‌سازی از واجبات پساکرونا

وی با اشاره به  مشخص شدن نقش شبکه‌سازی در شرایط فعلی می‌گوید: در این دوران کسب و کارها فهمیدند که کار منفرد و جزیره‌ای در چالش‌های شبیه کرونا خیلی زود می‌شکنند، ولی کسب و کارهای زنجیره‌ای می‌توانند در مواقع بحرانی به داد هم برسند؛بنابراین عضویت در شبکه‌های کسب و کار یکی از واجبات حیناکرونا و به‌ویژه پساکروناست. 

وی توجه به اقتصاد سبز را از دیگر الزام‌های کارآفرینی در پساکرونا می‌داند و می‌افزاید: کسب‌وکارها اگر به قواعد محیط زیستی پایبند نباشند، طبیعت از آن‌ها انتقام خواهد گرفت؛ بنابراین کارآفرینی سبز یکی از برون‌داده‌های قطعی اقتصاد پساکروناست. وی معتقد است: کارآفرینی در پساکرونا، توجه به مسئولیت اجتماعی و تقید و تعهد به اخلاق حرفه‌ای را نیز افزایش خواهد داد.

تفاوت‌های بنیادی کارآفرینی در پساکرونا

به گفته این استاد دانشگاه اصولاً کارآفرینی در پساکرونا تفاوت‌های بنیادی با حیناکرونا و پیشاکرونا دارد. از جمله اینکه ایده‌های خلاقانه، نوآورانه و دانش‌بنیان در کسب و کارهای پساکرونا جایگاه ویژه‌ای خواهد داشت که باید کارآفرینان سهم و وزن بیشتری به آن بدهند.

وی با اشاره به اینکه کارآفرینی در پساکرونا روبات‌محور خواهد بود، تأکید می‌کند: با روبات‌محور شدن کسب و کارها جایگاه نیروی‌انسانی کم‌مهارت از دست می‌رود و لاجرم به منابع انسانی دانش‌آموخته ماهر نیاز بیشتری خواهیم داشت. وی در پساکرونا شانس حضور بانوان در کسب وکارها را بیشتر از حیناکرونا و پیشاکرونا می‌داند و می‌گوید: این امر به دلیل قدرت تمرکز بیشتر در حوزه تولید کالا و خدمات، احساس تعلق و وفاداری سازمانی و تقید به اخلاق حرفه‌ای و... خواهد بود.

اولویت با حفظ سرمایه و اندکی رشد

رضا تازیکی، مدیر طرح ملی توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار وزارت کار نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: با وضعیت تورمی و کرونایی فعلی سرمایه‌های کارآفرینان به سرعت کوچک می‌شود، از طرفی وضعیت وام‌دهی بانک‌ها و سودهایی که دریافت می‌کنند برای کارآفرینی مناسب نیست. در این وضعیت با توجه به تورم فراگیر طرح توجیهی سرمایه‌گذار به سرعت تغییر می‌کند و نقطه سر به سر وضعیت سودهی و ضرردهی  مد نظر کارآفرین مرتب جا به‌جا می‌شود، پس همت اصلی کارآفرینان در شرایط بی‌ثباتی اقتصادی و مخاطرآمیز فعلی، باید معطوف زنده نگهداشتن کسب و کارهایشان بشود و سپس سرمایه‌گذاری در حوزه‌های کم‌ریسک را مد نظر داشته باشند. به عبارتی اولویت امروز کارآفرینی حفظ سرمایه، نگهداری سرمایه و اندکی رشد است .

ضرورت توجه به خلاقیت و استانداردسازی

وی با اشاره به رونق تجارت الکترونیک و بازارهای خرید وفروش اینترنتی معتقد است: برخی کسب‌وکارهای سنتی مثل نانوایی‌ها می‌توانند با حفظ ویژگی سنتی و در عین حال چسبیده به حوزه دیجیتال به کارشان ادامه بدهند که در این مسیر باید خلاقیت و استانداردسازی در اولویت کسب و کارها قرار بگیرد.

وی می‌گوید: متأسفانه در حوزه مقررات و قوانین ایرادهای جدی داریم، مثلاً استاندارد در حوزه پوشاک و کفش به درستی رعایت نمی‌شود به طوری که سایزها در این بخش در فروشگاه‌ها با هم متفاوت است.

وی همچنین با اشاره به اینکه فروشندگان در فضای‌مجازی به حفظ و وفاداری مشتری توجه نمی‌کنند و بانک اطلاعاتی از مصرف‌کنندگان کالای خویش ندارند، می‌افزاید: این‌ها نه از خرید مجدد مشتری مطلع می‌شوند و نه دنبال ترغیب مشتریان قبلی برای خرید هستند و می‌شود گفت رویکرد تجارت الکترونیک در کشور ما یکطرفه و یک بار فروش است و تجربه نشان می‌دهد فروش محصولات صفحه‌های مجازی عمرشان به یک سال و نیم هم نمی‌رسد.

تازیکی با اشاره به اینکه یک کسب و کار موفق متناسب با نیاز و ذائقه مشتری تغییر پیدا می‌کند، اولویت امروز را تقدم بهداشت و ایمنی بر دیگر مسائل ذکر کرده و تأکید می‌کند: در دوران پساکرونا، پس از جلب اعتماد مشتریان با رعایت مسائل بهداشتی و ایمنی و ارائه یک کالای استاندارد شده، این خلاقیت  در عرضه کالاست که حرف اصلی را می‌زند.